Վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում ՆԱՏՕ-Վրաստան հարաբերությունները եղել են երկրի արտաքին և անվտանգության քաղաքականության առանցքային հենասյուներից մեկը: Չնայած վերջին լարվածությանը և անդամակցության ուղղությամբ պաշտոնական առաջընթացի թվացյալ «սառեցմանը», Վրաստանը փաստացի պաշտոնապես շարունակում է սերտ գործընկերություն պահպանել դաշինքի հետ: Թեև մոտ ապագայում ՆԱՏՕ-ին լիարժեք անդամակցություն չի սպասվում, հարաբերություններն արդեն զգալի օգուտներ են բերել Վրաստանի պաշտպանական կարողություններին, ինստիտուցիոնալ զարգացմանը և միջազգային համաձայնեցմանը, ինչպես խորհրդանշական, այնպես էլ նյութական առումով։

Վրաստանի եվրատլանտյան ինտեգրման հիմքը դրվել է 2000-ականների սկզբին, երբ երկիրը հայտարարեց ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու իր ռազմավարական նպատակի մասին: Այս ձգտումն ուղեկցվել է մի շարք բարեփոխումներով, որոնք ուղղված են Վրաստանի զինված ուժերի արդիականացմանն ու ժողովրդավարական ինստիտուտների ամրապնդմանը։ Վրաստանը սկսեց մասնակցել «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» (PfP) ծրագրին 1994 թվականին, և տարիների ընթացքում երկրի հանձնառությունն աճեց: Հատկապես 2003 թվականի Վարդերի հեղափոխությունից հետո Վրաստանի ինտեգրումը ՆԱՏՕ-ին դարձավ ազգային գերակայություն:

Այս հարաբերություններում կարևոր շրջան է 2008 թվականին Բուխարեստի գագաթնաժողովը, որտեղ ՆԱՏՕ-ի առաջնորդները միանշանակ հայտարարեցին, որ Վրաստանն ապագայում կդառնա դաշինքի անդամ: Այս հռչակագիրը թեև պատմական էր, բայց Վրաստանին Անդամության գործողությունների ծրագիր (MAP)՝ առանցքային նախապատրաստական ​​քայլ այդպես էլ չտրամադրվեց: Չորս ամիս անց Ռուսաստանը ներխուժեց Վրաստան, ինչը հանգեցրեց Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի օկուպացմանը, որը դիտարկվում է որպես Վրաստանի արևմտյան ուղին շեղելու ջանքեր:

Այնուամենայնիվ, ՆԱՏՕ-ի և Վրաստանի հարաբերությունները շարունակեցին խորանալ։ Վրաստանը դարձավ ՆԱՏՕ-ի գլխավորած գործողություններում, մասնավորապես Աֆղանստանում, ոչ անդամ ամենամեծ ներդրողներից մեկը: Հազարավոր վրացի զինվորականներ ծառայել են ՆԱՏՕ-ի ուժերի կողքին՝ ձեռք բերելով արժեքավոր փորձ և ճանաչում: Բացի ռազմական համագործակցությունից, գործընկերությունը ներառում էր նաև անվտանգության ոլորտի բարեփոխումներ, քաղաքացիական պատրաստվածություն, կիբերանվտանգություն և Վրաստանի տարածքում անցկացվող համատեղ վարժանքներ: ՆԱՏՕ-Վրաստան համատեղ ուսուցման և գնահատման կենտրոնը (JTEC), որը բացվել է 2015 թվականին, այս սերտ համագործակցության ամենավառ օրինակներից է։

Բուխարեստի գագաթնաժողովին հաջորդած տարիներին Վրաստանը նույնպես օգտվել է ՆԱՏՕ-ի ստեղծած մի շարք հարմարեցված գործիքներից և մեխանիզմներից՝ աջակցելու նպատակով իր ձգտումներին: Այս նախաձեռնությունները նպաստել են հարաբերությունների ինստիտուցիոնալացմանը և ծառայում են որպես ապացույց այն բանի, որ Վրաստանը մնում է ՆԱՏՕ-ի ամենակարևոր գործընկերներից մեկը։ Բրյուսելի պաշտոնյաները շարունակում են վերահաստատել իրենց աջակցությունը Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանը և անդամակցությանը, սակայն 2022 թվականին Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինա լայնածավալ ներխուժումից հետո տարածաշրջանային անվտանգության դինամիկան փոխվել է։

Չնայած դրան՝ գործընթացը դանդաղել է։ Վերջին տարիներին Վրաստանի ուղին դեպի ՆԱՏՕ ավելի խորհրդանշական է թվում, քան՝ ռազմավարական: Մինչ Բրյուսելի պաշտոնյաները շարունակում են վերահաստատել աջակցությունը Վրաստանի տարածքային ամբողջականությանը և նրա վերջնական անդամակցությանը, ՆԱՏՕ-ի որոշ առանցքային երկրների շարքում ընդլայնման քաղաքական կամքը թուլացել է: Սա մասամբ պայմանավորված է Վրաստանի իշխանությունների կողմից Ռուսաստանի հետ հետագա «առճակատում հրահրելու մտավախություններով», հատկապես 2022 թվականին Ուկրաինայի նկատմամբ ագրեսիայի ու լայնամասշտաբ ներխուժումից հետո:

Ներքին առումով, Վրաստանի քաղաքական միջավայրը նույնպես հարցեր է առաջացրել ՆԱՏՕ-ի որոշ դաշնակիցների շրջանում: ՆԱՏՕ-ի վերջին գնահատականներում հնչել են քննադատություններ ժողովրդավարության ​​հետընթացի, քաղաքականացված արդարադատության և քաղաքացիական հասարակության վրա հարձակումների վերաբերյալ: Թեև այս մարտահրավերները չեն ժխտում Վրաստանի ռազմավարական նշանակությունը կամ նրա պաշտպանական համագործակցության ուժը, դրանք հակամարտություն են ստեղծում անդամակցության պատրաստակամության վերաբերյալ ավելի ընդգրկուն զրույցներում:

Այնուամենայնիվ, մնում է ըմբռնումը, որ ՆԱՏՕ-Վրաստան համագործակցությունը փոխշահավետ է և արժե պահպանել: ՆԱՏՕ-ի հանրային դիվանագիտության գործունեությունը Վրաստանում օգնում է պահպանել հանրային աջակցությունն ինտեգրմանը, որը հետևողականորեն կազմում է Վրաստանի բնակչության 70%-ից ավելին:

Հանրային այս հզոր աջակցությունը մասամբ պայմանավորված է ՆԱՏՕ-ի՝ որպես կայունության և անվտանգության երաշխավորի ընկալմամբ, ինչը հատկապես կարևոր է Ռուսաստանի վերահսկողության տակ գտնվող երկու օկուպացված շրջաններ ունեցող երկրի համար: Այնուամենայնիվ, վիճակագրությունը նաև առաջնորդվում է այն արժեքներով, որոնք ներկայացնում է ՆԱՏՕ-ն՝ ժողովրդավարություն, օրենքի գերակայություն և հավաքական պաշտպանություն: Այս սկզբունքները խորապես տարածված են Վրաստանում, հատկապես երիտասարդ սերնդի շրջանում:

Միաժամանակ, դեռևս կան բազմաթիվ թյուր պատկերացումներ ՆԱՏՕ-ի դերի և նրա հետ Վրաստանի հարաբերությունների բնույթի վերաբերյալ: Որոշ կեղծ նարատիվներ, որոնք լի են ապատեղեկատվական տարրերով, հուշում են, որ ՆԱՏՕ-ն պահանջում է վրացական հողի վրա ռազմաբազաներ, կամ` որ անդամակցությունը ավտոմատ կերպով պատերազմ կհրահրի Ռուսաստանի հետ: Մեկ այլ առասպելի համաձայն, ՆԱՏՕ-ն ընդհանրապես կորցրել է հետաքրքրությունը Վրաստանի նկատմամբ: Այս առասպելները խեղաթյուրում են հանրային ըմբռնումը և քողարկում գործընկերության իրական ձեռքբերումները:

Իրականում ՆԱՏՕ-ն երբեք առաջ չի քաշել Վրաստանում մշտական ​​ռազմական ներկայության հարց: Ցանկացած համագործակցություն հիմնված է փոխադարձ համաձայնության, թափանցիկության և ընդհանուր նպատակների վրա: Նույն կերպ, ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը չի ​​ենթադրում մեխանիկորեն հակամարտություն հարևան երկրների հետ. փոխարենը` ապահովում է զսպման և կոլեկտիվ պաշտպանության շրջանակ՝ օգնելով կանխել հակամարտությունները, այլ ոչ թե դրանք հրահրել:

Ամփոփելով, այս հարաբերությունների ապագան կախված կլինի բազմաթիվ փոփոխականներից՝ ՆԱՏՕ-ի զարգացող անվտանգության ռազմավարության արդյունքը, եվրոպական և ամերիկյան արտաքին քաղաքականության փոփոխությունները, Ուկրաինայում պատերազմի հետագիծը և Վրաստանի ներքին քաղաքականությունը: Բայց անկախ նրանից, թե երբ կամ եթե իրականացվի լիիրավ անդամակցությունը, ՆԱՏՕ-ն և Վրաստանն արդեն ստեղծել են գործընկերություն, որում երկու կողմերն էլ ներդրումներ են կատարել:

Վրաստանի համար ՆԱՏՕ-ն մնում է ոչ միայն ռազմավարական նպատակ, այլև կողմնացույց: Եվ դա, թերևս, պատմության ամենակարևոր մասն է։