სომხეთის საჯარო სკოლების მასწავლებლების ნებაყოფლობითი სერტიფიცირების სისტემა დაინერგა 2021 წელს, როგორც საპილოტე პროგრამა 7-12 კლასების მასწავლებელთათვის.

პროგრამის მიზანია მასწავლებლების საგნობრივი ცოდნის დონის შეფასება, მასწავლებლის განაკვეთის შეცვლა და დამატებითი ანაზღაურებით უზრუნველყოფა.

ნებაყოფლობითი სერტიფიცირების შედეგად მასწავლებლის ანაზღაურება 108800 დრამის ნაცვლად 200000 დრამამდე იზრდება (ერთი განაკვეთისთვის), რის შემდეგაც ამას ემატება შესაბამისი დამატებითი ანაზღაურება.

„მასწავლებელთა სასერტიფიკაციო გამოცდაში მონაწილეობა მივიღე 2021 წელს, პირველივე ეტაპზე. სერტიფიცირებისთვის არ ვიყავი მომზადებული, არ შემისწავლია, თუ რა კითხვები იქნება. გამოცდამ ნორმალურად ჩაიარა, კითხვები პროგრამით გათვალისწინებული მასალიდან იყო, კარგად იყო შედგენილი. დაახლოებით 30 წუთით ადრე გამოვედი“, – ამბობს ვარუჟან სიმონიანი, გეღარქუნიქის ოლქის გავარ თემის კარმირგიუღ დასახლების სკოლის მათემატიკის მასწავლებელი.

ის, რომ ზოგიერთი მასწავლებელი ამტკიცებს, თითქოს მასალა არ შეესაბამება პროგრამას და ამის გამო შეუძლებელი ხდება მინიმალური ზღვარის გადალახვა, ამასთან დაკავშირებით ვარუჟან სიმონიანი ამბობს: „თუ მასწავლებელი საგანი იცის, იგი შეძლებს მინიმალური ზღვარის გადალახვას, უფრო მეტიც, მაღალი მაჩვენებელი ექნება“.

სომხეთის რესპუბლიკის მთავრობის 27 ივნისს გამართულ სხდომაზე განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის მინისტრმა ჟანა ანდრეასიანმა განაცხადა, რომ მასწავლებლები დიდ დროს ხარჯავენ ბლანკზე დასმულ კითხვებზე პასუხების შევსებისას. შესაბამისად, მიმდინარე წლიდან სერტიფიცირების პროცესი ელექტრონულად წარიმართება.
სასერტიფიკაციო გამოცდაზე მისვლისას ვარუჟან სიმონიანს მხოლოდ ერთი საფიქრალი ჰქონდა: თუ კომპიუტერებს გამოიყენებენ, გაუჭირდება, რადგან ოსტატურად ვერ იყენებს. მაგრამ, იცის, რომ პასუხებს ბლანკზე ავსებენ.

„მალე 63 წლის გავხდები. ჩვენი თაობის წარმომადგენლებიდან ზოგიერთს უჭირს კომპიუტერის გამოყენება. რა თქმა უნდა, გამოცდის ელექტრონულად ჩააბარების შემთხვევაში დროს დავზოგავთ და კომპიუტერის საშუალებით პასუხებს ერთიანად შევავსებთ, მაგრამ გულწრფელად უნდა ვაღიაროთ, რომ არიან პედაგოგები, რომლებიც კომპიუტერით დიდად არ სარგებლობენ. ვინც უახლოეს მომავალში აპირებს გამოცდის ჩაბარებას, კომპიუტერით სარგებლობაც უნდა ისწავლოს“, – ამბობს ვარუჟან სიმონიანი.

27 ივნისს გამართულ მთავრობის სხდომაზე სერტიფიცირების პროცესზე საუბრისას პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა აღნიშნა, რომ სიუნიქის ოლქში ვიზიტისას სოფელ ნერქინ ხნძორესკში ერთ-ერთმა მასწავლებელმა სერტიფიცირების შესახებ დაკვირვებები ჩაატარა. კავშირი სასერტიფიკაციო მასალასა და სკოლაში შესასწავლი საგნის შინაარსს შორის კავშირი ან სუსტია, ან საერთოდ არ არის, გარდა ამისა, სასერტიფიკაციო გამოცდას ცოტა დრო ეთმობა (180 წუთი).

თუმცა, განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის მინისტრი ჟანა ანდრეასიანი ირწმუნება, რომ სასერტიფიკაციო გამოცდისთვის განკუთვნილი ტესტები უნდა შეესაბამებოდეს მოცემული საგნის საგნობრივ პროგრამას, რაც მოწმდება ტესტების შემუშავებისას. ასე რომ, ტესტების შინაარსი საგნობრივი პროგრამის ფარგლებშია და სამინისტროს ამ თვალსაზრისით არანაირი პრობლემა არ დაუფიქსირებია. არის შემთხვევები, როდესაც მასწავლებლები საკმარისად არ იცნობენ საგნობრივ პროგრამას და თვლიან, რომ გარკვეული კითხვები სცდება პროგრამას. მასწავლებლების ნაწილი კი საგნობრივ პროგრამას სახელმძღვანელოსთან აიგივებს. უნდა გვესმოდეს, რომ სახელმძღვანელო საგნის სწავლების ერთ-ერთი ინსტრუმენტია.

„საგნის სწავლება მოითხოვს უფრო ფართო პროგრამის ცოდნას, რომელიც დამტკიცებულია მინისტრის ბრძანებით და გამოქვეყნებულია. როდესაც მასწავლებლები ამბობენ, რომ მათ არ ყოფნით დრო (180 წუთი), ჩვენ საკმაოდ მოქნილები ვართ ადგილზე და დაუყოვნებლივ ვაძლევთ დამატებით დროს სამუშაოს დასასრულებლად“.

ჟანა ანდრეასიანი

გეღარქუნის ოლქის სევანის თემის სოფელ ჩკალოვკას სკოლის დირექტორი ნაირა მირაქიანი, რომელიც გეოგრაფიის მასწავლებელია, ამბობს, რომ მასწავლებლები, როგორც წესი, თავს არიდებენ სერტიფიცირებას, რადგან არის ისეთი კითხვები, რომლებიც ეფუძნება ინტერდისციპლინურ კავშირებს და არ ეხება საგანს. მირაქიანმა შეისწავლა გეოგრაფიის ტესტები და შენიშნა, რომ ზოგიერთი კითხვა ფიზიკასა და ბიოლოგიას უკავშირდება.
„მაგალითად, იყო ასეთი კითხვა: რომელ გეოგრაფიულ განედებში, წყლის რა სიღრმეებში გვხვდება ლურჯ-მწვანე წყალმცენარეები და ა.შ. არ ვიცი, რამდენად სწორია ტესტებში ასეთი კითხვების შეტანა, რადგან სახელმძღვანელოებში ასეთი კითხვები არ არის. ტესტებისა და საგნობრივი პროგრამის შეუსაბამობას მხოლოდ ჩვენ არ ვაკვირდებით. მსგავსი პრობლემა მასწავლებლებს არაერთ სკოლაში შეუმჩნევიათ“, – განმარტავს სოფელ ჩკალოვკის სკოლის დირექტორი.

მისი თქმით, ბევრი მასწავლებელი თავს არიდებს სერტიფიცირებას, რადგან თვლის, რომ კითხვები შეიძლება სცდებოდეს საგნობრივ პროგრამას და ამის გამო ვერ შეძლოს მინიმალური ზღვარის გადალახვა. პატარა თემებში კი ეს შეიძლება საუბრისა და განხილვის თემად იქცეს. ჩკალოვკის სკოლაში სერტიფიცირებული მხოლოდ ფიზიკის მასწავლებელია.

გეღარქუნის რაიონის სოფელ კარმირგიუღის სკოლაში ცხრა სერტიფიცირებული მასწავლებელია. მასწავლებლებმა საკმაოდ მაღალი ქულები დააგროვეს. სკოლის დირექტორი, გოჰარ ენგოიანი, მალე დამსახურებულ პენსიაზე გავა და სკოლაში აღარ იმუშავებს, ამიტომ სერტიფიცირებაზე უარის თქმა გადაწყვიტა.

„ჩვენი მასწავლებლები კმაყოფილები დარჩნენ სერტიფიცირების პროცესით. არასაპროგრამო კითხვები ვერც კი შეამჩნიეს, მეტიც, თქვეს, რომ თუ მასწავლებელი საგანს დაეუფლება, აუცილებლად წარმატებით ჩააბარებს გამოცდას“, – ამბობს გოჰარ ენგოიანი.

ერევნის 190-ე სკოლის „სომხური ენისა და ლიტერატურის“ საგნის მასწავლებელმა ლილით პეტროსიანმა სერტიფიცირება 2023 წლის სექტემბერში გაიარა. გამოცდაზე გასვლისთვის გაეცნო საგნობრივ გზამკვლევს და მოემზადა. მაღალი ქულა აიღო და ახლა უკვე მაღალი ანაზღაურება დაიმსახურა.

სერტიფიცირება ხელს უწყობს მასწავლებელს აღივსოს უფრო მეტი ენთუზიაზმით და გახდეს განათლებული. ეს არის შესაძლებლობა ისწავლო მეტი და იყო დაფასებული.

ლილით პეტროსიანს ტესტებში სასწავლო პროგრამის მიღმა არსებული კითხვები არ შეუმჩნევია, მაგრამ… „არის დავალებები, რომლებიც მარტივია, მაგრამ მათ შესასრულებლად იმდენი დრო სჭირდება, რომ მასწავლებელი ძალიან იღლება. მაგალითად, მოცემულია ტექსტი, რომელსაც ცხრა კითხვა ახლავს. აუცილებელია პერიოდულად წაიკითხოთ ტექსტი, იპოვოთ პასუხი მომდევნო კითხვაზე. სხვათა შორის, რამდენიმე მსგავსი კითხვა იყო“, – განმარტავს ლილით პეტროსიანი.
მიუხედავად ამისა, ის დარწმუნებულია, რომ საგნის მცოდნე შეძლებს სულ მცირე მინიმალური ზღვრის გადალახვას. სკოლაში, სადაც ის ასწავლის, მასწავლებლების ნახევარზე მეტი უკვე სერტიფიცირებულია.
თუკი სერტიფიცირებისას შედეგის გაცნობის შემდეგ მასწავლებელი არ ეთანხმება შეფასებას, შეუძლია გაასაჩივროს. ტესტებში არის კითხვები, რომლებზეც პასუხი ერთმნიშვნელოვანი არ არის. იყო შემთხვევები, როდესაც მასწავლებლის მიერ გასაჩივრების შემდეგ სერტიფიცირების ქულა გაიზარდა.

2023 წელს ინგლისურ ენაში ნებაყოფლობითი სერტიფიცირება 368 მასწავლებელმა გაიარა. წინასწარი შედეგების თანახმად, ბარიერი მათგან 230-მა გადალახა, თუმცა გასაჩივრების შედეგად ეს რიცხვი 264-მდე გაიზარდა.

სტატისტიკა

სტატისტიკური კომიტეტის მონაცემებით, 2021-2022 სასწავლო წელს სომხეთის საჯარო სკოლებში 30 253 მასწავლებელი ასწავლიდა. ჩვენს ქვეყანაში 2021 წლიდან დანერგილი მასწავლებელთა ნებაყოფლობითი სერტიფიცირებისთვის 2023 წელს განაცხადი შეიტანა 6321 მასწავლებელმა, მათგან პროცესში მონაწილეობა მიიღო 4326 (ანუ სომხეთის რესპუბლიკის მასწავლებელთა მთლიანი რაოდენობის 14,7%), აქედან სერტიფიცირებულია 2976 მასწავლებელი.

სომხეთის სკოლებში 30 253 მასწავლებელი ასწავლის. 2023 წელს სერტიფიცირებაზე განაცხადი შეიტანა 6321 მასწავლებელმა, მონაწილეობა მიიღო 4326, ხოლო სერტიფიცირებულია 2976 მასწავლებელი.

2022 წელს ნებაყოფლობით სერტიფიცირებული გახდა 2333 მასწავლებელი.
2021 წელს ნებაყოფლობით სერტიფიცირებაში მონაწილეობა მიიღო 996-მა მასწავლებელმა.
2023 წელს სერტიფიცირებაში ყველაზე დიდი რაოდენობით „სომხური ენის“ საგნის მასწავლებელმა მიიღო მონაწილეობა – სულ 564 მასწავლებელი. პირველ სამეულში მოხვდნენ „მათემატიკისა“ (471 მასწავლებელი) და „დაწყებითი განათლების პედაგოგიკისა და მეთოდიკის“ (446 მასწავლებელი) საგნების მასწავლებლები. სერტიფიცირების გარდა, პედაგოგებს კვალიფიკაციის კატეგორიაც ენიჭებათ და 2023 წელს მათი რაოდენობა 109 შედგენს.

სერტიფიცირებისას როგორი შედეგი უნდა ჰქონდეს მასწავლებელს, რომ მისი ხელფასი გაიზარდოს?

მასწავლებლებს, რომლებსაც მიენიჭათ კვალიფიკაცია დამატებითი ანაზღაურება ეძლევათ შემდეგი წესით:

1. სერტიფიცირებულად ითვლებიან პედაგოგები, რომლებმაც მიაღწიეს 90-100%-იან შედეგს, ანაზღაურების ოდენობა იცვლება 200000 დრამით, მათ ეძლევათ ასევე დამატებითი ანაზღაურება ხელფასის 50%-ის ოდენობით.
2. სერტიფიცირებულად ითვლებიან პედაგოგები, რომლებმაც მიაღწიეს 80-89%-იან შედეგს, ანაზღაურების ოდენობა იცვლება 200000 დრამით, ასევე მათ ეძლევათ დამატებითი ანაზღაურება ხელფასის 40%-ის ოდენობით.
3. სერტიფიცირებულად ითვლებიან პედაგოგები, რომლებმაც მიაღწიეს 70-79%-იან შედეგს, ანაზღაურების ოდენობა იცვლება 200000 დრამით, ასევე მათ ეძლევათ დამატებითი ანაზღაურება ხელფასის 30%-ის ოდენობით.
4. სერტიფიცირებულად ითვლებიან პედაგოგები, რომლებმაც მიაღწიეს 60-69%-იან შედეგს, ანაზღაურების ოდენობა იცვლება 200000 დრამით, დამატებითი ანაზღაურება მათ არ ეძლევათ.

სერტიფიცირებულ მასწავლებლებს დამატებითი ანაზღაურება ეძლევათ 5 წლის ვადით. მაშინაც კი, თუ მასწავლებელი შეიცვლის სამუშაო ადგილს და სხვა სკოლაში გადავა, დამატებით ანაზღაურებას მაინც მიიღებს.

სერტიფიცირებისას არასაკმარისი ქულის მიღების შემთხვევაში მასწავლებელმა ხელახლა უნდა გაიაროს სერტიფიცირება ერთი წლის განმავლობაში.

ასეთ შემთხვევებში „საჯარო განათლების შესახებ“ კანონის 26-ე მუხლის მე-4 ნაწილის მოთხოვნათა შესაბამისად, ხდება საგნობრივი სავალდებულო გადამზადება, რათა მასწავლებელმა მეორედ წარმატებით ჩააბაროს სასერტიფიკაციო გამოცდა. თუკი მომდევნო წელს მასწავლებელი კვლავ ვერ ახერხებს გამოცდის წარმატებით ჩაბარებას, მას ათავისუფლებენ სამსახურიდან „საჯარო განათლების შესახებ“ კანონის 26-ე მუხლის მე-13 ნაწილის შესაბამისად.

სერტიფიცირებაში ისედაც მცირე რაოდენობით მასწავლებელი მონაწილეობს, ზოგიერთი მათგანი მინიმალური ზღვარის გადალახვასაც კი ვერ ახერხებს. 2022 წელს 30253 მასწავლებლიდან სერტიფიცირების პროცესში ნებაყოფლობით მხოლოდ 2329 მასწავლებელმა მიიღო მონაწილეობა. მათგან 60 %-იანი ბარიერი ვერ გადალახა 776-მა. უახლოეს მომავალში სერტიფირების ახალი ეტაპი უკვე ელექტრონულად ჩატარდება. „ალიქ მედია არმენია“ თვალს გაადევნებს თემას და შეეცდება გაარკვიოს, თუ რა შედეგებს დადებენ მასწავლებლები, რამდენად ეფექტურია გამოცდის ახალი წესი.

ავტორი: ჰასმიკ ბალეიანი, “ალიქ მედია არმენია”