Վրաստանի «Սոցիալական արդարության կենտրոնը» (SJC) հրապարակել է 2022 թվականին Վրաստանում իրավահավասարության քաղաքականության ուղղությամբ մարդու իրավունքների վիճակի գնահատականը, ըստ որի՝ 2022 թվականին հավասարության քաղաքականության ուղղությամբ դրական դինամիկա չի նկատվել։
Գնահատման մեջ հատուկ ուշադրություն է դարձվել ոչ դոմինանտ էթնիկ և կրոնական խմբերի նկատմամբ պետական քաղաքականության հարցերին, հակամարտող շրջաններում մարդու իրավունքների պաշտպանությանը և ծայրահեղ պահպանողական խմբերին:
Գնահատականի արդյունքների համաձայն.
- 2022 թվականին պետական քաղաքականության մեջ վերը նշված ուղղություններից և ոչ մեկում էական դրական դինամիկա չի նկատվել, չնայած այն հանգամանքին, որ ֆորմալ քաղաքականության մակարդակում տեսանելի են կառավարության ջանքերը մարդու իրավունքների փաստաթղթերի և գործողությունների ծրագրերի մշակման ու հաստատման ուղղությամբ. իսկ հարակից գործընթացները հիմնարար փոփոխությունների հիմք չեն դառնում:
- Թեև ոչ դոմինանտ էթնիկ և կրոնական խմբերը ցուցաբերում են բարձր հետաքրքրություն և պատրաստակամություն ինքնակազմակերպվելու և հասարակական կյանքին մասնակցելու համար, ինստիտուցիոնալ քաղաքականության դաշտերը բաց չեն նրանց իրական ժողովրդավարական մասնակցության համար ոչ տեղական, ոչ էլ կենտրոնական մակարդակում:
- Ընդհանուր առմամբ, այս տարի նկատելի էր պետական հիմնարկների փակ լինելու խնդիրը։ Նույնիսկ այն գերատեսչությունների մակարդակով, որտեղ նախորդ տարիներին ակտիվ էր համագործակցությունը քաղաքացիական կազմակերպությունների հետ, օրինակ՝ ՆԳՆ–ն, Կառավարության վարչակազմը, Հաշտեցման և քաղաքացիական իրավահավասարության նախարարությունը, այս տարի նրանց մակարդակով հաղորդակցության և երկխոսության գործընթացները թույլ էին, մասնատված և անբավարար:
Ոչ գերիշխող էթնիկ խմբերի իրավական կարգավիճակը
- Չնայած այն հանգամանքին, որ անցյալ տարի կառավարությունն ընդունել է քաղաքացիական իրավահավասարության և ինտեգրման 2021-2030թթ. պետական ռազմավարությունը և համապատասխան գործողությունների ծրագիրը, պետությունը չի ներկայացրել այդ գործընթացի մեկնարկի հետ կապված հիմնարար բարեփոխումներն ու փոփոխությունների նախաձեռնությունները և չի ներկայացրել այս թեմայի պատշաճ քննարկում քաղաքացիական կազմակերպությունների հետ։
- Էթնիկ և կրոնական փոքրամասնությունների առջև ծառացած մարտահրավերների թվում պետք է հատուկ շեշտադրել քաղաքացիության խնդիրը, որն այլ իրավունքներից օգտվելու մարդկանց հիմնական իրավունքն ու երաշխիքն են։
- Քաղաքացիության խնդիրները հատկապես սուր են Ջավախեթիում ապրող ավելի քան 10 հազար էթնիկ հայերի համար, որոնք կորցրել են Վրաստանի քաղաքացիությունը աշխատանքային միգրացիայի պատճառով՝ 2008 թվականի պատերազմի ֆոնին. նաև` էթնիկ օսերի, հայրենադարձ մուսուլման մեսխերի և չեչեն փախստականների (մոտ 100 մարդ), որոնք 90-ականների հակամարտության ընթացքում փախել են Վրաստանից։
- Քաղաքացիության մասին գործող օրենքներն ու քաղաքականությունը նվազ զգայուն են այս խմբերի առջև ծառացած մարտահրավերների նկատմամբ և Վրաստանում ամուր քաղաքական, մշակութային և սոցիալական կապեր ունեցող քաղաքացիություն չունեցող անձանց թողնում են առանց տարրական քաղաքական և սոցիալական իրավունքների:
- 2022 թվականի դրական իրադարձություններից կարելի է համարել Վրաստանի խորհրդարանի պատրաստած «Պատմամշակութային ավանդույթներին անհամապատասխան ազգանունը փոխելու իրավունքի մասին» օրենքի նախագիծը, որը քաղաքական օրակարգ է ներառվել աննախադեպ ինքնակազմակերպումից հետո։
Ոչ գերիշխող կրոնական խմբեր, կրոնական ազատություն և քաղաքականություն
Այս տարի պետությունը կրոնի ազատության հետ կապված որևէ կարևոր որոշում չի կայացրել։ Կրոնական փոքրամասնությունների անհավասար վիճակը դեռևս մնում է էական մարտահրավեր։
