Ղազախստանում տիրող իրավիճակը և այնտեղ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) խաղաղապահ առաքելություն ուղարկելու մասին լուրը կայծակնային արագությամբ տարածվեց ամբողջ մեդիայում:
Հայաստանի վարչապետ, Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) ներկայիս նախագահ Նիկոլ Փաշինյան հայտարարեց, որ կազմակերպությունը խաղաղապահներ է ուղարկելու Ղազախստան, որոնք կօգնեն վերականգնել կարգուկանոնը Ղազախստանում:
«Հաշվի առնելով Ղազախստանի նախագահ Քասիմ-Ժոմարտ Տոկաևի պաշտոնանկությունից բխող ռիսկերը և երկրի ազգային անվտանգությունն ու ինքնիշխանությունը՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը որոշել է սահմանափակ ժամկետով խաղաղապահներ ուղարկել Ղազախստանի Հանրապետություն»,- հայտարարեց Փաշինյանը։
Այս հայտարարությունից հետո Ռուսաստանը սկսեց զորքեր ուղարկել Ղազախստան։ Հավաքական խաղաղապահ զորախումբը ներառում է ստորաբաժանումներ Ռուսաստանից, Բելառուսից, Հայաստանից, Տաջիկստանից և Ղրղզստանից։
Ղազախստանում իրավիճակը կայունացնելու համար ՀԱՊԿ-ը մոտ 2500 հոգանոց ընդհանուր ուժով ստորաբաժանում ուղարկեց։
BBC-ի ռուսական ծառայության և Currentime-ի փոխանցմամբ՝ խաղաղապահ առաքելությունը գլխավորում է Ռուսաստանի օդադեսանտային ուժերի գեներալ-գնդապետ Անդրեյ Սերդյուկովը։
Նույն հրապարակումների համաձայն՝ խաղաղապահ առաքելությանը կմասնակցի ՌԴ օդադեսանտային ուժերի 45-րդ բրիգադը։ Հրապարակումները կենտրոնանում են այն փաստի վրա, որ այս ստորաբաժանման զորքերը մասնակցել են ինչպես Չեչնիայի պատերազմին, այնպես էլ 2008 թվականի ռուս-վրացական պատերազմին ու 2014-ի Ղրիմի բռնակցմանը։
«Խաղաղապահ զորքերը կմնան Ղազախստանում, քանի դեռ իրավիճակը չի կայունանա։ Ղազախստանը կշարունակի պաշտպանել օտարերկրյա դիվանագիտական ներկայացուցչությունների, ինչպես նաև օտարերկրյա ընկերությունների և ներդրողների անձնակազմի և ունեցվածքի անվտանգությունը։ Գանգստերներն ու ահաբեկիչները շատ լավ պատրաստված են, կազմակերպված և ղեկավարվում են հատուկ կենտրոնից»,- հայտարարել էր Ղազախստանի նախագահը։
Այս ֆոնին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց, թե Ղազախստանում անկարգությունների ժամանակ օգտագործվել են Մայդանի տեխնոլոգիաները, այդ թվում՝ տեղեկատվական աջակցությունը։
Սակայն ՌԴ նախագահն ընդգծել է, որ երկրի պետականությունն ուղղակի վտանգի տակ է, և ագրեսիային անհապաղ պատասխան է անհրաժեշտ։ Նրա խոսքով, Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը հաջողվել է հնարավորինս արագ ձեռնարկել անհրաժեշտ միջոցները։
Վլադիմիր Պուտինը նաև նշել է, որ Ղազախստանում տեղի ունեցող զարգացումներն ազդում են կազմակերպության բոլոր անդամների վրա։
Լրատվամիջոցներում լուր տարածվեց նաև այն մասին, որ առայժմ հայտնի չէ, թե ինչ դեր են խաղում Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) զորամիավորումները ապստամբների դեմ, սակայն փաստն այն է, որ իրավիճակը սրվել է հունվարի 6-ին Ղազախստան մուտք գործելուց հետո։
Ըստ փորձագետների՝ ՀԱՊԿ-ը Ղազախստան է մտել կազմակերպության այլ անդամների՝ Ռուսաստանի, Հայաստանի, Բելառուսի, Ղրղզստանի և Տաջիկստանի զինված ուժերի ստորաբաժանումների հետ: Սակայն վերլուծաբանների մեծամասնության համար դա նշանակում է Ռուսաստանի մուտքը Ղազախստան, և նրանք չեն բացառում, որ Ղազախստանի նախագահ Քասիմ-Ժոմարտ Տոկաևին օգնության հրավիրելու գաղափարը, վախեցած աճող բողոքներից, թելադրված է Մոսկվայի կողմից։
Փորձագետները կասկածում են Ալմաթիում անհայտ բռնի խմբերի արշավանքին, քանի որ բողոքի ակցիան ի սկզբանե նշանավորվել է խաղաղ կոչերով: Փորձագետները չեն բացառում նաև, որ «ուղարկված խմբերը» արհեստական հող են ստեղծել, որպեսզի Ռուսաստանը միջամտի գործընթացին։
Հիշեցնենք՝ Ղազախստանի իշխանությունները հունվարի 4-ին հայտարարեցին, որ հեղուկ բնական գազի գինը կտրուկ թանկացել է, ինչը բողոքի ցույցերի պատճառ դարձավ Մանգիստաու շրջանում ու ծավալվեց ամբողջ երկրում: Ղազախստանի նախագահ Քասիմ-Ժոմարտ Տոկաևը մի շարք լայնածավալ ցույցերից հետո հրաժարականի մասին որոշում ստորագրեց։
Հունվարի 5-ին երկրում արտակարգ դրություն հայտարարվեց։ Կանոնակարգը նախատեսում էր պարետային ժամ սահմանել ժամը 23:00-ից 07:00-ն, արգելել զանգվածային միջոցառումներն ու գործադուլները, ինչպես նաև արգելել զենքի, զինամթերքի և ալկոհոլի վաճառքը։
Նշենք նաև, որ 2002 թվականին հիմնադրված ՀԱՊԿ անդամներն են՝ Ղազախստանը, Ռուսաստանը, Բելառուսը, Հայաստանը, Ղրղզստանը և Տաջիկստանը։ Գործող համաձայնագիրը նախատեսում է միմյանց անվտանգության, կայունության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության պաշտպանությունը հավաքական հիմունքներով։ Կազմակերպությունը, որտեղ Ռուսաստանը առաջատար դեր է խաղում, ունի արագ արձագանքման հավաքական ուժեր։
Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին ևս արձագանքել է Ղազախստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին:
«Ինձ մտահոգում է Ղազախստանում տիրող իրավիճակը։ Ես դատապարտում եմ բռնությունը, որը մենք տեսել ենք և արագ դեէսկալացիայի հույս ունեմ: Քաղաքացիների իրավունքները և անվտանգությունը պետք է պաշտպանված լինեն։ Մենք բոլորս համաշխարհային կայունության, ինչպես նաև խաղաղության և անվտանգության ամրապնդման կարիք ունենք»,- գրել է Զուրաբիշվիլին Twitter-յան իր էջում։
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին էլ ասել է, որ Վրաստանի կառավարությունը շատ ուշադիր հետևում է Ղազախստանում տեղի ունեցող իրադարձություններին։
«Մենք խորապես վշտացած ենք Ղազախստանում տեղի ունեցած ողբերգական իրադարձություններից, որտեղ տասնյակ մարդիկ են զոհվել։ Հուսով ենք, որ հնարավորինս արագ կձեռնարկվեն բոլոր միջոցները՝ իրավիճակը դեէսկալացնելու, անվտանգության և կայունության հասնելու համար»,- ասել է Ղարիբաշվիլին՝ մաղթելով, որ Ղազախստանը կարողանա շուտափույթ հաղթահարել հետևանքները։
