Ռուսաստանի արտգործնախարարությունը հատուկ զեկույց է հրապարակել աշխարհի 43 երկրներում մարդու իրավունքների իրավիճակի վերաբերյալ:
Զեկույցը հետխորհրդային երկրներից ընդգրկում է միայն Վրաստանը, Ուկրաինան, Մոլդովան, Լիտվան, Լատվիան և Էստոնիան, իսկ տարածաշրջանի այլ երկրներ, որոնց հետ Ռուսաստանի Դաշնությունը համեմատաբար լավ հարաբերություններ ունի, ներառված չեն։
Խոսելով Վրաստանում ընթացող գործընթացների մասին` զեկույցը կենտրոնանում է երկրում ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների վրա և նշում, որ «էթնիկ փոքրամասնությունների ներգրավումը քաղաքական գործընթացներում դեռ ցածր մակարդակի վրա է, և նրանք պահանջում են ավելի լայն ինքնավարություն, այդ թվում` Սամցխե-Ջավախեթիում և Քվեմո Քարթլիում»:
Զեկույցում ասվում է, որ «ազգային փոքրամասնությունների հիմնական խնդիրը շարունակում է մնալ պետական լեզվի` վրացերենի իմացության պակասը: Քաղաքական գործընթացներում էթնիկ փոքրամասնությունների ցածր մասնակցության պատճառով էթնիկ սփյուռքի ներկայացուցիչները ցանկանում են ավելի մեծ անկախություն՝ կրթության և մշակույթի ոլորտներում ինքնուրույն որոշումներ կայացնելու և երկրի քաղաքականության վրա լծակներ ունենալու համար»:
«Օրինակ, հայ համայնքը վաղուց է բարձրացնում Սամցխե-Ջավախեթիի ինքնավարության հարցը, իսկ Քվեմո-Քարթլիի ադրբեջանցիները պահանջում են լայն ներկայացվածություն տեղական ինքնակառավարման մարմիններում, որտեղ բոլոր հիմնական պաշտոնները զբաղեցնում են վրացիները: Այս կոչերը չեն ստանում Վրաստանի ղեկավարության աջակցությունը, որը գնահատվում է որպես անջատողական տրամադրությունների արտահայտում:
Բացի այդ, վրացական լրատվամիջոցներում հաճախակի են դարձել Հայ Առաքելական եկեղեցու վրա հարձակումները: 2011 թ.-ին Վրաստանում «Կրոնական դավանանքների ազատ գրանցման մասին» օրենքի ընդունումից ի վեր գրանցվել են վանդալիզմի բազմաթիվ դեպքեր հայկական եկեղեցիների նկատմամբ»:
Ըստ որոշ վրաց փորձագետների, Ռուսաստանը զեկույցի Վրաստանի մասին հատվածում շեշտը դնելով ինքնավարության կոչ անող էթնիկ փոքրամասնությունների վրա, նպատակ ունի վախեցնել Վրաստանին և ցույց տալ, որ Ռուսաստանը պատրաստ է ապագայում շահարկել այդ հարցը:
«Ընդհանուր առմամբ, Վրաստանում էթնիկ փոքրամասնությունների ինտեգրման խնդիրը համաձայնեցվում է հասարակության և քաղաքական էլիտայի մի զգալի մասի կողմից, բայց կարևոր է երկու հարց` առաջինը` ով կամ որ երկիրն է խոսում դրա մասին և երկրորդ՝ որքանով արդար է սա», — ասում է հակամարտությունների հարցով փորձագետ Գիորգի Կանաշվիլին: Նրա խոսքով՝ Ռուսաստանը բարոյական իրավունք չունի դիտողություններ անել այլ երկրների, երբ չի պաշտպանում նույն իրավունքները:
Ըստ Գիորգի Կանաշվիլիի, հայտարարությունը, որ Սամցխե-Ջավախեթիում ինքնավարություն են պահանջում, կամ որ էթնիկ ադրբեջանական բնակչությունը ներկայացված չէ ինքնակառավարման մարմիններում, չի համապատասխանում իրականությանը:
«Ինչ վերաբերում է իրական իրավիճակին, առաջինն այն է, որ գուցե [ինքնավարության] պահանջներ կային դեռ 1990-ականների սկզբին, բայց այսօր ես չեմ հիշում որևէ լուրջ հասարակական կամ քաղաքացիական շարժում, որը աշխատում է բացահայտ և ակտիվորեն Ջավախեթիում որևէ տեսակի ինքնավարություն ունենալու համար: Վերջին տարիներին տեղի է ունենում ավելի շատ ինտեգրում, քան կազմալուծում: Ինչ վերաբերում է Քվեմո Քարթլիին, ապա, օրինակ, Մառնեուլիի քաղաքապետը էթնիկ ադրբեջանցի է: Եթե այստեղ նույնպես դիտենք միտումները, ապա Ադրբեջանի բնակչության մասնաբաժինը տեղական ինքնակառավարման մարմիններում աճում է», — ասում է Կանաշվիլին:
