Ստորև ներկայացնում ենք «Վրաստանի հիմնադիր ժողով» գրքի թարգմանության հերթական հատվածը։ Նախորդ մասերին կարող եք ծանոթանալ այստեղ։

1918 թվականի մայիսի 26-ին, 17:10-ին, Վրաստանի ազգային խորհուրդը միաձայն ընդունել է Վրաստանի անկախության հռչակագիրը: Ազգային խորհրդի պրեզիդիումի ղեկավար Նոե Ժորդանիան քաղաքացիներին հայտնել է Վրաստանի ժողովրդավարական հանրապետության հիմնադրման մասին:

Ռուսական կայսրության փլուզումից հետո՝ անցումային շրջանում, Վրաստանում, փաստացի, իշխանութունն իր ձեռքն էր վերցրել սոցիալ-դեմոկրատական աշխատավորների կուսակցությունը, որը փորձեց համագործակցել տարբեր՝ հին և նոր վրացական կուսակցությունների ու այսրկովկասյան ազգերի ներկայացուցիչ քաղաքական ուժերի հետ, որպեսզի նախկին կայսրության փլատակներում հայտնված տարածաշրջանը պաշտպանի անարխիայից ու քաոսից:

Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո ստեղծված միջազգային ճգնաժամերի, կայսրությունների փլուզման ու նոր պետությունների հիմնադրման ֆոնին, երբ համաշխարհային նոր կարգ էր հաստատվում, ռուս-թուրքական կովկասյան ճակատի գոյությունը հիմնաքանդ էր անում կովկասյան ազգերի ինքնորոշման գործընթացի բացեիբաց մեկնարկը, քանի որ թուրքական ագրեսիայից պաշտպանվելու այլ երաշխիք, բացի Ռուսաստանից, չէր նշմարվում: Միևնույն ժամանակ, քաղաքական ուժերը չէին կորցնում Ռուսաստանի՝ որպես ժողովրդավար հանրապետության կազմավորման հույսը և Ռուսաստանի հիմնադիր ժողովից բոլոր հիմնարար ու ցավալի հարցերի լուծում էին ակնկալում՝ այդ թվում նախկին կայսրության ազգերի ինքնորոշման ու պետականության կարգի ձևաչափի վերաբերյալ:

Զուգահեռաբար, կովկասյան ազգերն ազգային խնդիրը լուծելու գործընթացն ապահովելու, տեղական կառավարման ամրապնդման և քաղաքական ուժերի համագործակցության միջավայր ստեղծելու համար սկսեցին ձևավորել ազգային խորհուրդներ:

Ռուսաստանում բոլշևիկյան հեղաշրջումից և Հիմնադիր ժողովի տապալումից հետո, ազգային խնդիրն ընդանուր համաձայնությամբ լուծելու թեորիական մեխանիզմը նույնպես վերացավ: Բոլշևիկյան ռեժիմը Բրեստ-Լիտովսկի հաշտության պայմանագրով կայսրության նախկին տարածքները փոխանցեց Գերմանիային և նրա դաշնակից Օսմանյան Թուրքիային: Ռուսական բանակի մի մասը, որոնց վրա բոլշևիկյան ազդեցությունը մեծ էր, սկսեցին զանգվածաբար հեռանալ կովկասյան ճակատից և օսմանյան ռազմական ագրեսիայի համար ճանապարհ բացեցին, որը չէր բավարարվում մինչպատերազմյան սահմանների վերականգնմամբ և նպատակ ուներ բռնազավթել Կովկասը:

Ռուսաստանի հիմնադիր ժողովի կովկասցի պատգամավորները ընդլայնված կազմով հիմնեցին Այսրկովկասի սեյմը: Սեյմը ճգնաժամային վիճակից դուրս գալու համար Այսրկովկասի դաշնային հանրապետության ձևավորման նպատակ ուներ, որը չէր ընդունում Բրեստ-Լիտովսկյան պայմանները և փորձեց ուղիղ բանակցություններ վարել Օսմանյան Թուրքիայի հետ:

Այսրկովկասյան ազգերի արտաքին քաղաքական ուղղությունների տարբերությունը և Օսմանյան՝ հարձակումները շարունակելու հստակ դիրքորոշումը, դաշնային հանրապետությունը փակուղու առաջ կանգնեցրեց: Վրաց դիվանագիտական առաքելությունը կարողացավ գաղտնի համաձայնության հասնել Գերմանիայի դիվանագիտական առաքելության հետ, որը պատրաստակամություն հայտնեց` դառնալ անկախ Վրաստանի արտաքին գործընկեր ու կանխել օսմանյան ագրեսիան:

1918 թվականի մայիսի 26-ին Վրաստանի ազգային խորհուրդը, բոլոր օրինական պայմանները հաշվի առնելով, հայտարարեց Վրաստանի անկախությունը: Ազգային խորհրդի կազմն ընդլայնվեց` համալրվելով Վրաստանի ազգային փոքրամասնությունների ներկայացուցիչներով և քաղաքական կուսակցությունների անդամներով ու, մի կողմից, ժամանակավոր օրենսդրական գործառույթներ սկսեց իրականացնել, մյուս կողմից` սկսեց պատրաստվել համընդհանուր ընտրությունների:

1918 թվականի աշնանը խորհուրդը վերանվանվեց «Վրաստանի խորհրդարանի»: Խորհրդարանական քննարկումներից հետո որոշվեց, որ Վրաստանի ժողովրդավարական հանրապետության լիիրավ օրենսդիր մարմնի` Հիմնադիր ժողովի ընտրությունները տեղի կունենան 1919 թվականի փետրվարին։